راهکارهای درمان تپش قلب سالمندان؛ چرا گاهی احساس می‌کنم قلبم دارد از سینه بیرون می‌زند؟
درمان تپش قلب سالمندان، اهمیت بسیار زیادی دارد. شاید تپش قلب از نظر بیشتر ما موضوع ساده‌ای باشد که همینطور هم هست! تپش قلب اغلب خوش خیم است و لزوماً نشان دهندۀ یک بیماری زمینه‌ای جدی نیست. اما تپش قلب که در سالمندان، رایج‌تر از سایر اقشار جامعه است، میتواند یک تجربۀ نگران کننده و آزاردهنده باشد. احساس ضربان قلب سریع یا نامنظم، میتواند باعث اضطراب و نگرانی سالمندان، دربارۀ سلامت عمومی خود شود.
این نگرانی، خیلی هم بیراه نیست! به دلیل وضعیت سلامتی در سنین سالمندی و ابتلا به سایر بیماری‌های زمینه‌ای، تپش قلب، میتواند خطرات بیشتری را در این عزیزان، به همراه داشته باشد. به همین دلیل، درمان تپش قلب سالمندان، باید جدی گرفته شود. در این مقاله به بررسی علل و عوامل تپش قلب در سالمندان می‌پردازیم. سپس، علائم تپش قلب و راهکارهای مدیریت و بهبود آن‌ها و همچنین، روشهای درمان تپش قلب سالمندان را بیان خواهیم کرد. با ما همراه باشید!
تپش قلب در سالمندان چیست و چرا اهمیت دارد؟
تپش قلب (Heart Palpitations)، عبارت است از آگاهی ناخوشایند و غیرعادی از ضربان قلب. درحالت عادی، قلب ما بدون اینکه از آن آگاه باشیم، ضربان منظم و پیوسته‌ای دارد که در هنگام فعالیت، افزایش و در هنگام استراحت، کاهش می‌یابد. اما گاهی ممکن است به طور ناگهانی از ضربان قلب خود، آگاه شویم و حس کنیم که قلبمان دارد تندتر یا شدیدتر یا متفاوت از همیشه می‌زند.
گاهی اوقات هم، بدون اینکه تغییر محسوسی در ضربان قلب ایجاد شده باشد، صرفاً آگاهی از آن افزایش می‌یابد. این آگاهی ناگهانی میتواند باعث نگرانی و اضطراب سالمندان شود. نرخ ضربان قلب بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربان در دقیقه در حال استراحت، طبیعی محسوب می‌شود.
تپش قلب یک علامت شایع در میان سالمندان، به‌ویژه زنان سالمند است که با افزایش سن، شیوع آن بیشتر می‌شود. گاهی تپش قلب سالمندان میتواند باعث ایجاد علامت‌های آزاردهنده یا تبدیل به ضربان قلب سریع و ماندگار شود.
تپش قلب ممکن است در هنگام فعالیت یا در حال استراحت رخ دهد و میتواند به دنبال فعالیت یا محرک خاصی، ایجاد شود یا بدون هیچ دلیل مشخصی، ناگهان آغاز شود. احساس تپش قلب از فردی به فرد دیگر متفاوت است. ممکن است فردی حس کند قلبش دارد سریع‌تر می‌زند و دیگری حس کند قلبش ضربان قوی و کوبنده دارد یا در حال بیرون پریدن از سینه‌اش است.
هنگامی که یک سالمند، تپش قلب را تجربه می‌کند، لازم نیست بترسید؛ زیرا معمولاً تپش قلب، دلیل نگران‌کننده‌ای ندارد. اما نباید هم آن را نادیده بگیرید؛ چراکه گاهی تپش قلب، تظاهر اولیۀ بیماری‌ها و مشکلات قلبی مهم‌تر و خطرناک‌تر است و قلب هم، عضوی نیست که بخواهید مشکلات آن را نادیده بگیرید!
با توجه به عوامل گسترده‌ای که می‌توانند باعث تپش قلب شوند، به سختی میتوان مشخص کرد که آیا تپش قلب، یک مسأله ساده، بی خطر و زودگذر یا علامت یک بیماری زمینه‌ای جدی‌تر است. بنابراین، مراجعه به متخصص قلب برای بررسی دقیق‌تر وضعیت سلامتی سالمند و تشخیص عوامل ایجاد تپش قلب، ضرورت دارد.
ضربان قلب چیست و چه چیزی باعث احساس تپش قلب می‌شود؟
قلب، وظیفه بسیار مهم ارسال خون غنی از اکسیژن و مواد مغذی به سرتاسر بدن را بر عهده دارد و همچنین، دی اکسید کربنی را که بدن در فرایند سوخت و ساز، تولید می‌کند، به عنوان یک مادۀ زائد به ریه‌ها بازمی‌گرداند تا از طریق بازدم، دفع شود. برای انجام این وظایف، پمپاژ خون در بدن، از طریق ضربان قلب، انجام می‌شود. وجود هرگونه نقص در این سیستم، باعث تپش قلب می‌شود.
معمولاً قلب، بر اساس تکانه‌های الکتریکی دریافتی از گروهی از سلول‌ها در دهلیز راست قلب که به عنوان گرۀ سینوسی دهلیزی شناخته می‌شوند، می‌داند که چه زمانی باید منقبض شود. اگر تکانه‌های الکتریکی ارسال شده توسط گرۀ سینوسی دهلیزی، به هر دلیلی ضعیف شوند، ممکن است تپش قلب را تجربه کنید.
چه عواملی می‌توانند باعث تپش قلب در سالمندان شوند؟
دلایل زیادی برای تپش قلب در سالمندان وجود دارد که اغلب آن‌ها کاملاً بی خطر هستند. برخی از این دلایل ساده عبارتند از:
| دلایل | توضیح |
| مشکلات روانی و عاطفی | اضطراب، به ویژه در هنگام حملۀ پانیک عصبی بودن ترس استرس |
| داروها و سایر مواد | مصرف کافئین (قهوه، کولا، چای و شکلات) مصرف الکل و نیکوتین مصرف مواد مخدر و آمفتامین‌ها مصرف غذاهای چرب یا تند مصرف برخی داروها – داروهای ضداحتقان مثل سودوافدرین – آنتی هیستامین‌ها – آنتی بیوتیک‌ها – داروهای ضد افسردگی – داروهای لاغری – داروهای آسم و برونشیت – بتابلوکرها (برخی داروهای فشار خون) – هورمون‌های تیروئید – برخی داروهای گیاهی و مکمل‌ها |
| ورزش | هر نوع فعالیت بدنی شدید |
البته حتی اگر با هر بار انجام یک فعالیت یا حرکت ورزشی ساده مثل چند متر راه رفتن یا بلند کردن یک چیز کوچک از روی زمین یا بعد از کمی پرخوری و تفریح بیرون از خانه، تپش قلب می‌گیرید هم، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا سلامت قلب شما و سایر بیماری‌های عامل تپش قلب، مورد بررسی قرار بگیرند.
تپش قلب دائمی به دلیل اضطراب و استرس هم میتواند عوارضی را به دنبال داشته باشد و بهتر است با مشورت روانپزشک، درمان شود.
برخی از شرایط پزشکی غیر خطرناک هم می‌توانند باعث تپش قلب شوند که با درمان آن‌ها تپش قلب، برطرف خواهد شد:
| عوامل | توضیح |
| مشکلات پزشکی | مشکلات غدد درون ریز اُفت قند خون کم خونی خونریزی شدید کم‌آبی بدن پرکاری تیروئید تب، سرماخوردگی یا آنفولانزا عدم تعادل الکترولیت‌ها (به‌ویژه پتاسیم) در خون کاهش سطح اکسیژن خون بر هم خوردن تعادل هورمونی، به عنوان مثال در یائسگی اختلالات خواب و بی‌خوابی طولانی |
بیماری‌های جدی‌تر قلبی که می‌توانند باعث تپش قلب شوند و نیاز به تشخیص و درمان پیگیرانه دارند، عبارتند از:
| علل | توضیح |
| بیماری‌های قلبی | مشکلات ریتم قلب (آریتمی)، مانند فیبریلاسیون دهلیزی نارسایی قلبی مشکلات دریچۀ قلب کاردیومیوپاتی مشکلات فیزیکی مانند بزرگ بودن قلب مشکلات ارثی مانند سندرم QT طولانی یا سندرم بروگادا سندرم ولف پارکینسون وایت حملۀ قلبی |
عوارض تپش قلب ناش از بیماری قلبی در سالمندان
تپش قلبی که از بیماری‌ها و مشکلات قلبی ناشی شده باشد، میتواند عوارض احتمالی ذیل را برای سالمندان به دنبال داشته باشد و به همین دلیل، باید جدی گرفته شود:
- غش کردن. با افزایش سرعت ضربان قلب، فشار خون کاهش می‌یابد و باعث غش کردن فرد می‌شود. این احتمال در افراد مبتلا به مشکلات قلبی مانند بیماری‌های قلبی مادرزادی یا مشکلات خاص دریچۀ قلب، بیشتر است.
- ایست قلبی. در موارد نادر، تپش قلب میتواند ناشی از مشکلات جدی و تهدید کنندۀ زندگی باشد و باعث شود که قلب دیگر ضربان کارآمد نداشته باشد یا به اصطلاح، بایستد.
- سکته. اگر تپش قلب، ناشی از مشکلاتی باشد که باعث شوند دهلیزهای قلب به جای ضربان مناسب، بلرزند (فیبریلاسیون دهلیزی)، تجمع خون میتواند باعث تشکیل لخته شود. اگر یکی از این لخته‌های خون جا به جا شود، میتواند شریان مغز را مسدود کند و باعث سکته شود.
- نارسایی قلبی. برخی از انواع ضربان قلب شدید یا نامنظم، می‌توانند توانایی پمپاژ خون توسط قلب را کاهش دهند.
بیشتر بخوانید: درمان کم خونی سالمندان
چگونه میتوان از تپش قلب در سالمندان پیشگیری کرد؟
اگر مبتلا به مشکلات و بیماری‌های قلبی نباشید، می‌توانید برای پیشگیری از تپش قلب، اقدامات ذیل را انجام دهید:
- اجتناب از انجام فعالیت‌هایی که باعث تپش قلب می‌شوند و محدود کردن مصرف مواد محرک مانند:
- کافئین (قهوه، چای سبز، کوکاکولا، نوشیدنی‌های انرژی‌زا، شکلات)
- نیکوتین (سیگار و سایر انواع دخانیات)
- الکل
- مواد مخدر
- مدیریت استرس با استفاده از تکنیک‌های آرامش:
- مدیتیشن و تکنیک‌های تن‌آرامی
- یوگا
- تای چی
- ورزش منظم: علاوه بر کمک به سلامت قلب، استرس را کاهش می‌دهد.
- پیاده‌روی
- نرمش‌های کششی
- ورزش ایروبیک برای بهبود سلامت قلب
- داشتن رژیم غذایی سالم و متعادل
- محدود کردن مصرف شکر و نمک
- مصرف انواع میوه‌جات و سبزیجات برای دریافت ویتامین‌ها و مواد معدنی مفید برای قلب
- مصرف روغن‌های مفید مثل روغن زیتون و اجتناب از روغن‌های مضر مثل روغن نباتی
- مصرف گوشت و مرغ بدون چربی و ماهی
- عدم مصرف غذاهای آماده و فرآوری شده
- مصرف آب و مایعات کافی
- خواب و استراحت کافی: باعث کاهش احساس خستگی و استرس روزانه می‌شود.
- کنترل منظم سطح فشار خون و کلسترول خون
چه علائمی ممکن است همراه با تپش قلب در سالمندان مشاهده شود؟
تپش قلب در سالمندان میتواند موقتی باشد و خود به خود از بین برود یا میتواند نشانه‌ای از یک مشکل اساسی در سلامتی باشد. اما اگر تپش قلب با علائم دیگری مانند تنگی نفس، درد قفسۀ سینه، ضعف، خستگی یا غش همراه باشد، معمولاً دلیل آن آریتمی قلب یا یک اختلال جدی است که باید پیگیری شود.
| علائم و نشانه ها | توضیح |
| علائم تپش قلب | احساس – ضربان قلب سریع – ضربان قلب نامنظم – ضربان قلب قوی و کوبنده – یک ضربان اضافی (و سپس یک مکث کوتاه) – پرش از روی یک ضربان |
| علائم خطر همراه تپش قلب | احساس ضعف گیجی یا سبکی سر تعریق شدید غش کردن تنگی نفس درد یا فشار در قفسۀ سینه درد بازوی چپ، پشت و فک احساس بی‌ثباتی سابقۀ بیماری‌های قلبی فشار خون و کلسترول بالا (باعث افزایش احتمال بیماری قلبی می‌شوند) |
چگونگی تشخیص تپش قلب در سالمندان
تشخیص علت تپش قلب میتواند بسیار دشوار باشد، به خصوص اگر تپش قلب سالمندان زمانی رخ دهد که پزشک در کنار شما نیست. برای تشخیص علت تپش قلب و متعاقباً درمان تپش قلب سالمندان، پزشک ابتدا یک معاینه فیزیکی کامل انجام می‌دهد و احتمالاً از شما سؤالاتی در مورد موارد زیر خواهد پرسید:
- فعالیت بدنی
- سطوح استرس
- وضعیت سلامتی
- استفاده از داروها و مکمل‌های تجویزی یا بدون نسخه
- وضعیت خواب
- استفاده از کافئین، الکل و سایر محرک‌ها
در صورت لزوم، پزشک ممکن است شما را به متخصص قلب ارجاع دهد. متخصص قلب ممکن است آزمایش‌های خاصی را برای کمک به تشخیص یا رد برخی بیماری‌ها یا مشکلات قلبی تجویز کند. این آزمایشات که برای درمان تپش قلب سالمندان ضروری هستند، ممکن است شامل موارد زیر باشند:
| انواع اقدامات تشخیصی | توضیح |
| آزمایش خون | بررسی سطح هورمون‌ها، سلول‌های خونی و قند خون بررسی سطح پتاسیم و سایر الکترولیت‌های تاثیرگذار بر ریتم قلب |
| تست ورزش | مطالعۀ قلب در حالی که ضربان قلب بالاست: – با راه رفتن تند روی تردمیل – با مصرف داروهایی که فعالیت قلب را سرعت می‌بخشد |
| اکوکاردیوگرافی (اکوی قلب) | ایجاد تصاویر زنده و متحرک از قلب توسط امواج صوتی |
| الکتروکاردیوگرام (نوار قلب) | ثبت فعالیت الکتریکی قلب |
| رادیوگرافی قفسه سینه | برای بررسی اندازۀ قلب (اینکه آیا قلب از اندازۀ طبیعی بزرگتر شده یا خیر) |
| مانیتور هولتر | یک دستگاه کوچک پوشیدنی که ریتم قلب را به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت ضبط می‌کند |
| مطالعه الکتروفیزیولوژی | بررسی عملکرد الکتریکی قلب |
| آنژیوگرافی عروق کرونر | بررسی چگونگی جریان خون در قلب |
روشهای درمان تپش قلب سالمندان
درمان تپش قلب سالمندان، به ندرت ضرورت می‌یابد؛ مگر اینکه پزشک تشخیص دهد که تپش قلب ناشی از بیماری قلبی است. اگر تپش قلب ناشی از یک بیماری قلبی، مانند آریتمی قلب باشد، درمان تپش قلب بر اصلاح این بیماری متمرکز خواهد شد. اما اگر تپش قلب، دلیل پزشکی نداشته باشد، پزشک اقداماتی را برای حذف محرکهایی که باعث تپش قلب می‌شوند توصیه خواهد کرد:
روشهای کاهش علائم تپش قلب در سالمندان
| روشهای کاهش علائم | توضیح |
| مدیریت استرس و اضطراب | تمرینات تنفسی یوگا تای چی مدیتیشن |
| اجتناب از مصرف محرک ها | خودداری از مصرف کافئین (قهوه، کولا، شکلات و نوشیدنی‌های انرژی‌زا) ترک الکل ترک مواد مخدر ترک سیگار |
| ورزش | ورزش‌های سبک مثل پیاده‌روی روزانه، شنا و تمرینات یوگا، علاوه بر کمک به سلامت قلب، استرس را کاهش می‌دهند. پیش از انجام هرگونه فعالیت ورزشی با پزشک مشورت کنید. |
| اصلاح رژیم غذایی | جلوگیری از اُفت قند خون (افزایش وعده‌های غذایی و کم کردن حجم غذا در هر وعده) عدم مصرف غذاها و نوشیدنی‌های شیرین، غذای آماده و کنسانترۀ آب میوه محدود کردن مصرف نمک مصرف غذاهای مُغذی و مفید برای سلامت قلب مثل غلات کامل، میوه و سبزیجات، گوشت بدون چربی، ماهی و روغن‌های مفید مثل روغن زیتون |
| تغییر داروها | تغییر نوع یا دوز مصرف داروهای عامل تپش قلب با مشورت پزشک |
راهکارهایی برای کاهش سریع ضربان قلب
یکی از راه‌های کاهش سریع ضربان قلب، تحریک عصب واگ است که مغز را به قلب، متصل کرده است. برای تحریک این عصب می‌توانید مانورهای واگ را انجام دهید:
- چندبار نفس خود را حبس کنید و عضلات شکم خود را به داخل بکشید.
- به مدت چند ثانیه، یک حوله خیس و سرد یا یک تکه یخ را بر روی صورت خود قرار دهید.
- دوش آب سرد بگیرید یا صورت خود را با آب سرد بشویید.
- در یک نی که انتهای آن را بسته‌اید، بدمید.
- روی یک صندلی به حالت مراقبه بنشینید و به آرامی از بینی، دم و از دهان، بازدم را انجام دهید.
- نوشیدن مقداری آب خنک نیز میتواند به کاهش تپش قلب، کمک کند.
چرا مراجعه به پزشک در صورت تداوم علائم تپش قلب ضروری است؟
اگر تپش قلب در سالمندان ناشی از بیماری قلبی باشد، عوارض زیادی سلامتی این عزیزان را تهدید خواهند کرد. به عنوان مثال، تپش قلب سالمندان میتواند نشانه‌ای از بروز سکتۀ مغزی، نارسایی قلبی یا حملۀ قلبی باشد. به همین دلیل، لازم است درصورت همراهی تپش قلب با علائم ذیل، فوراً به مراکز درمانی مراجعه کنید.
- تنگی نفس
- گیجی و احساس بی‌ثباتی
- درد قفسه سینه، فک، بازو
- غش کردن
- تعریق زیاد
- حالت تهوع
همچنین، اگر تپش قلب در شما ادامه‌دار شده و یا زیاد تکرار می‌شود و سابقۀ بیماری قلبی دارید یا به فشار خون و کلسترول بالا مبتلا هستید، بهتر است در اولین فرصت برای بررسی علائم خود به پزشک متخصص قلب، مراجعه کنید.
خدمات پناه
تپش قلب سالمندان معمولاً ناشی‌از اضطراب و استرس، فعالیت شدید یا عوارض داروها و بعضاً مشکلاتی مانند اُفت قند خون و کم‌خونی است؛ اما گاهی میتواند به‌دلیل بیماری‌های قلبی خطرناک ایجاد شود. بنابراین، مستلزم بررسی دقیق علائم توسط پزشک است. شما می‌توانید با ثبت‌نام در سایت پناه از خدمات ویزیت در منزل توسط پزشک بهره‌مند شوید تا با بررسی علائم، داروهای مناسب را تجویز کند؛ مصرف داروهای محرک تپش قلب را متوقف کند یا دوز مصرفی آن‌ها را تغییر دهد و درصورت ضرورت، بیمار را به متخصص مربوطه ارجاع دهد.
خواب کافی، رژیم غذایی مناسب و ورزش، نقش مهمی در کاهش میزان تپش قلب دارند. سنجش روزانه و کنترل فشارخون و قند خون نیز، برای مدیریت تپش قلب ضروری است.
شما می‌توانید از طریق ویزیت آنلاین، رژیم غذایی مناسب سالمند را از متخصص تغذیه، و از طریق ویزیت در منزل، برنامه ورزشی مناسب سالمند را از متخصص فیزیوتراپی و حرکات اصلاحی دریافت کنید. پرستاران حاذق پناه نیز می‌توانند در انجام اقدامات مراقبتی روزانه و کنترل فشارخون و قندخون سالمند به شما کمک کنند.
سخن پایانی
تپش قلب یک عارضۀ شایع در میان سالمندان است. اغلب اوقات، این عارضه، بی ضرر است؛ اما در برخی موارد، میتواند نشانه ای از یک بیماری قلبی جدی‌تر باشد. بنابراین، بهتر است همین حالا برای درمان تپش قلب سالمندان، اقدام کنید. در این مقاله، عوامل، عوارض و علائم تپش قلب در سالمندان را بررسی کردیم و به بیان روشهای پیشگیری و درمان تپش قلب سالمندان و مدیریت علائم آن پرداختیم.
آیا تپش قلب، خطرناک است؟
در اغلب موارد خیر! اما گاهی تپش قلب سالمندان میتواند نشانۀ یک مشکل جدی مانند ضربان نامنظم قلب (آریتمی) باشد.
روشهای کاهش علائم تپش قلب در سالمندان، کدامند؟
اگر تپش قلب دلیل پزشکی نداشته باشد، میتوان با مدیریت استرس و اضطراب، اجتناب از مصرف محرکهایی مثل قهوه و سیگار، اصلاح رژیم غذایی و تغییر داروها علائم آن را کاهش داد.
چه زمانی برای درمان تپش قلب سالمندان باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائم نگران کنندهای مانند سرگیجه، درد قفسۀ سینه، غش کردن، و حالت تهوع با تپش قلب همراه شوند، لازم است به متخصص قلب مراجعه کنید.
